طراحی خیابان در مرکز شهر با تاکید بر قابلیت فضا برای حضور (نمونه موردی: خیابان امام خمینی شهر مشهد- حدفاصل چهارراه مدرس تا میدان ده دی)

چکیده: مراکز شهری به عنوان بخشی از سرمایههای فرهنگی ما، محل تجمع خاطرههای شهروندان به شمار میآیند. ویژگی های فضایی و معنایی این مراکز به عنوان نقطه پیوند شهروند با خاطراتش و یا به عبارتی با هستی شهروند به شمار می روند. برخی از خیابان های شهری، این نقش پیونددهندگی را به خوبی بر عهده دارند. خیابان امام خمینی مشهد از جمله اولین خیابانهای مرکز شهر مشهد در اوایل قرن اخیر احداث شده است بطوریکه روندهای اقتصادی و کالبدی در آن به سمتی حرکت می کند که تهدیدی جدی برای شخصیت خیابان به شمار می آید. آنچه در این مطالعه مساله "حضور" در خیابان است، اما حضور نه به معنای بودن صرف در مکان بلکه حضور به معنای بودن و ماندن در مکان. پژوهش حاضر، مطالعه ای پیرامون مفهوم حضور و چگونگی دستیابی به این مفهوم از طریق مولفه های طراحی شهری است. در این مطالعه از یک طرف به تبیین مفهوم حضور و ارائه مدل مفهوم-وجه از آن و نیز عملیاتی کردن آن در قالب مولفه ها و شاخص های طراحی پرداخته شده است و از طرف دیگر به طور خاص مفهوم خیابان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاضر، نشان می دهد که 8 کیفیت اصلی طراحی شهری در قالب ابعاد سه گانه "کالبد-کارکرد"، "کالبد-معنا" و "کارکرد-معنا" بر مفهوم "حضور در خیابان" تاثیر گذار است. در نهایت این پژوهش به ارائه پیشنهادات و طراحی در سه مقیاس کلان (چارچوب طراحی شهری)، میانی (دستورکارهای طراحی شهری) و خرد (تعریف پروژه های موضعی و موضوعی و ارائه ضوابط طراحی و کنترل) می پردازد. در پایان به منظور نشان دادن چگونگی اجرای راهنماهای ارائه شده بخش هایی از خیابان در قالب طرح سه بعدی ارائه می شود. کلمات کلیدی: مرکز شهر، حضور، مکان، نیاز، خیابان امام خمینی مشهد